Jeszcze w 2002 roku było ich niespełna 100 i znajdowały się na skraju wymarcia. Mało brakowało, by głębokie spojrzenie spod pędzelków i zza bokobrodów pozostało tylko na obrazie Goyi. Dziś najbardziej zagrożony kot świata, ryś iberyjski, powraca do fauny. I pojawia się w Favnie. 

Zjawiskowe pędzelki na uszach, imponujące bokobrody, lśniące, cętkowane futro, zadziorne spojrzenie i dumna postawa – ryś iberyjski to drapieżnik, któremu jeszcze niedawno groziło zniknięcie z naszego świata. Tych dzikich kotów w najczarniejszym momencie ich historii żyło niespełna 100, z czego osobników dorosłych zaledwie 52. Zanieczyszczenie środowiska, utrudniony dostęp do pokarmu, rozwój infrastruktury drogowej, zabójstwa i ograniczanie naturalnych siedlisk mogły na dobre wymazać ten dumny gatunek z powierzchni ziemi. 
 

Ryś iberyjski niemal przegrał nierówną walkę o terytorium z człowiekiem, jednak dzięki specjalnym programom ochronnym populacja tych dzikich cętkowanych kotów małymi kroczkami powiększa się. Pomimo, że ryś nadal znajduje się na czarnej liście gatunków zagrożonych międzynarodowej organizacji International Union for Conservation of Nature (IUCN), stopniowo w lasach Andaluzji w Hiszpanii i w dolinie rzeki Gwadiana w Portugalii pojawia się coraz więcej charakterystycznych pędzelków.    

Ryś iberyjski – charakterystyka, występowanie, cechy szczególne 


 

Ryś iberyjski (Iberian Lynx, Lynx pardinus) to jeden z dzikich kotów występujących w Europie, obok rysia eurazjatyckiego i żbika. Po raz pierwszy opisał go zoolog Coenraad Jacob Temminck w 1827 roku. Przez długi czas ryś iberyjski był uznawany za podgatunek rysia eurazjatyckiego, jednak pogłębione badania dowiodły odrębność gatunku. Ryś iberyjski jest niemal dwukrotnie mniejszy od swoich eurazjatyckich kuzynów. Szacuje się, że ich wspólny przodek żył około 1 miliona lat temu.  
 

Rysie iberyjskie z natury preferują tereny skaliste, z dużą liczbą naturalnych jam czy rozpadlin. Raczej unikają dużych gęstwin czy szerokich, rozległych przestrzeni. Występują przede wszystkim w Hiszpanii: w Andaluzji, regionie w południowo-zachodniej Hiszpanii oraz w górach Sierra Morena na południu tego słonecznego kraju. Sukcesywnie przeprowadza się również reintrodukcję kotów na inne obszary znajdujące się na wschód i na zachód od łańcucha górskiego. W ciągu ostatnich dwudziestu lat ryś iberyjski przeszedł prawdziwe zmartchwywstanie – uznany za gatunek wymarły w Portugalii, dzięki na reintrodukcji, z powrotem zamieszkał Ciudad Real, Toledo i Badajoz, a także w dolinie rzeki Gwadiana. 

 

Po czym rozpoznasz rysia iberyjskiego? Przede wszystkim po charakterystycznych pędzelkach na uszach oraz jedynym w swoim rodzaju bokobrodom. Ich posiadaczami są nie tylko samce, ale też samice, co czyni je wyjątkowymi kobietami z brodą. Kępki sierści w okolicach podbródka rozdzielają się, tworząc w ten sposób u kocurów i kocic stylowe wcięcie. 

Długonogi, smukły, a przy tym dość drobny – budową ciała bliżej mu do rysia kanadyjskiego czy rudego. Nie ujmuje to jednak ani grama godności i dostojności tym cętkowanym futrzakom. A skoro już przy cętkach jesteśmy: ryś iberyjski swoją łacińską nazwę zawdzięcza właśnie małym, czarnym plamkom w umaszczeniu. „Pardinus” (lub „pardel”) odnoszą się do lamparta („ryś lamparci”). Przyczyną jest zapewne fakt, że u rysia iberyjskiego występuje największe zagęszczenie cętek spośród innych rysi.      

Ryś iberyjski – charakterystyka, występowanie, cechy szczególne 

Ryś iberyjski (Iberian Lynx, Lynx pardinus) to jeden z dzikich kotów występujących w Europie, obok rysia eurazjatyckiego i żbika. Po raz pierwszy opisał go zoolog Coenraad Jacob Temminck w 1827 roku. Przez długi czas ryś iberyjski był uznawany za podgatunek rysia eurazjatyckiego, jednak pogłębione badania dowiodły odrębność gatunku. Ryś iberyjski jest niemal dwukrotnie mniejszy od swoich eurazjatyckich kuzynów. Szacuje się, że ich wspólny przodek żył około 1 miliona lat temu.  
 

Rysie iberyjskie z natury preferują tereny skaliste, z dużą liczbą naturalnych jam czy rozpadlin. Raczej unikają dużych gęstwin czy szerokich, rozległych przestrzeni. Występują przede wszystkim w Hiszpanii: w Andaluzji, regionie w południowo-zachodniej Hiszpanii oraz w górach Sierra Morena na południu tego słonecznego kraju. Sukcesywnie przeprowadza się również reintrodukcję kotów na inne obszary znajdujące się na wschód i na zachód od łańcucha górskiego. W ciągu ostatnich dwudziestu lat ryś iberyjski przeszedł prawdziwe zmartchwywstanie – uznany za gatunek wymarły w Portugalii, dzięki na reintrodukcji, z powrotem zamieszkał Ciudad Real, Toledo i Badajoz, a także w dolinie rzeki Gwadiana. 

Po czym rozpoznasz rysia iberyjskiego? Przede wszystkim po charakterystycznych pędzelkach na uszach oraz jedynym w swoim rodzaju bokobrodom. Ich posiadaczami są nie tylko samce, ale też samice, co czyni je wyjątkowymi kobietami z brodą. Kępki sierści w okolicach podbródka rozdzielają się, tworząc w ten sposób u kocurów i kocic stylowe wcięcie.  

Długonogi, smukły, a przy tym dość drobny – budową ciała bliżej mu do rysia kanadyjskiego czy rudego. Nie ujmuje to jednak ani grama godności i dostojności tym cętkowanym futrzakom. A skoro już przy cętkach jesteśmy: ryś iberyjski swoją łacińską nazwę zawdzięcza właśnie małym, czarnym plamkom w umaszczeniu. „Pardinus” (lub „pardel”) odnoszą się do lamparta („ryś lamparci”). Przyczyną jest zapewne fakt, że u rysia iberyjskiego występuje największe zagęszczenie cętek spośród innych rysi.      

Królika proszę! – dieta rysia iberyjskiego  

Gdyby rysie iberyjskie chadzały do restauracji, najpewniej przemawiałyby “to, co zawsze, na wynos!”, a wszyscy wiedzieliby, że chodzi o… króliki. Królik europejski (Oryctolagus cuniculus) stanowi 80-99% diety rysia iberyjskiego. Ryś bez królika nie może żyć – i to dosłownie! Te cętkowane koty znane m.in. z dzieła Goyi, również swoje siedliska zakładają w miejscach, które charakteryzują się gęstymi populacjami królików. 

Terytorium z małą populacją królików nie będzie nadawało się do bytowania drapieżników. Co ciekawe, koty te uzależniły od występowania i aktywności swojej ofiary nie tylko zachowania łowieckie, ale nawet cykl rozrodczy. Zgodnie z danymi IUCN, progowe zagęszczenie królików dla reprodukcji rysia wynosi 4,5 sztuki na 1 hektar.  

Program ochronny rysia iberyjskiego 

Gatunek, który stał nad przepaścią i jedną już łapą żegnał się z tym światem, od kilku lat objęty jest specjalnym programem ochronnym. Dzięki intensywnej pracy ekologów i przyrodników, rysi iberyjskich przybywa.

Ryś iberyjski zawdzięcza swój powrót znad przepaści zaangażowaniu całych zastępów miłośników przyrody. Do działań ochronnych należą m.in. program hodowlany drapieżnika oraz ochrona naturalnych siedlisk zwierząt. Przypadkowe zabójstwa, na przykład na drogach lub zamierzone przez odstrzał, pułapki czy wnyki to najczęstsze przyczyny umierania rysi. Dochodzą do tego również zatrucia czy infekcje królików oraz krwawe walki zwierząt, które również nie ułatwiają zwiększenia populacji rysi. 

W odrodzeniu populacji rysia iberyjskiego na terenach Portugalii ogromne znaczenie miało porozumienie z władzami Andaluzji na reintrodukcję kilkunastu przedstawicieli na tamtejsze tereny. Dzięki temu już w 2011 r., w specjalistycznym centrum reprodukcyjnym, w Portugalii urodziły się pierwsze od wielu lat rysie iberyjskie. Po kolejnych trzech latach pierwsze pary cętkowanych kotów zostały wypuszczone do naturalnych warunków, gdzie po dziś dzień bytują. 

Ryś iberyjski w Hiszpanii, Portugalii i.. w Favnie. 

Cieszymy się, że również i my możemy dołożyć cegiełkę do działań na rzecz rysia iberyjskiego. Prawdę mówiąc, niemal mruczymy z radości... Już teraz w FAVNIE premiera kolekcji z pazurem… na której zobaczysz wizerunek rysia iberyjskiego.  

Zapraszamy Cię do wspierania naszej inicjatywy. Jeśli podobnie jak nam zależy Ci na dobru naszej planety, a przede wszystkim jej najsłabszych mieszkańców, dołącz do nas. Tworzymy wyjątkową społeczność osób świadomych ekologicznie i manifestujących potrzebę ochrony przyrody. Wspólnie edukujemy, uświadamiany i z dumą nosimy odzież z logiem FAVNA. Część środków z każdego sprzedanego produktu przeznaczamy na organizację PKK IUCN.

We, the Animals!